ŠTA JE INTERVENTNA RADIOLOGIJA
Interventna radiologija je oblast radiologije i kompleksna medicinska disciplina, koja obuhvata minimalno invazivne procedure načinjene pod kontrolom različitih metoda radiološkog slikovnog prikaza (dijaskopija, ultrazvuk, kompjuterizovana tomografija, magnetna rezonanca).
Mnoga stanja koja su nekada zahtevala hiruršku intervenciju, danas mogu lečiti interventni radiolozi uz manji rizik, manju bolnost i kraći oporavak odnosno boravak u bolnici.
Napredak tehnologije i dostupnost visokokvalitetne opreme omogućavaju interventnoj radiologiji sve više novih mogućnosti lečenja.
U početku nova medicinska struka nije bila široko prihvaćena ali vremenom su nove metode davale rezultate jednake ili bolje od hirurških, a uz manji rizik i nižu cenu. Tako se interventna radiologija počinje naglo širiti, izmenjujući dijagnostičke i terapijske postupke, kako bi danas postala metoda prvog izbora u lečenju mnogobrojnih bolesti.
PROCEDURE INTERVENTNE RADIOLOGIJE
Akutni ishemijski moždani udar (šlog, kap) nastaje usled odumiranja moždanog tkiva zbog zapušenja jedne od moždanih arterija trombom. Pravovremenom intervencijom (kroz ketetere obično preko preponskih krvnih sudova) koja se zove mehanička trombektomija se može ukloniti tromb i sprečiti ili ublažiti moždani udar.
Aneurizma na krvnim sudovima mozga predstavlja proširenje krvnog suda na mestu oslabljenog zida, koje može da pukne i izazove izuzetno teško a ponekad i smrtonosno krvarenje. Embolizacija aneurizmi predstavlja metodu kojom se (kroz ketetere obično preko preponskih krvnih sudova) mogu zatvoriti ova proširenja i sprečiti njihovo pucanje.
Arteriovenski malformat predstavlja klupko krvnih sudova sa oslabljenim zidom koji može da pukne i izazove izuzetno teško a ponekad i smrtonosno krvarenje. Embolizacija AVM predstavlja metodu kojom se (kroz ketetere obično preko preponskih krvnih sudova) mogu delimično ili u popunosti zatvoriti ova proširenja i sprečiti njihovo pucanje
Perkutana ablacija tumora se odnosi na niz tehnika i mehanizama kojima se uništava tumorsko tkivo preko igle plasirane kroz kožu
Minimalno invazivna procedura kojom se preko uvedenog katetera snimaju krvni sudovi regije od interesa (glave i vrata, grudnog koša, stomaka, ekstremiteta). To je u najvećem broju slučajeva uvod u druge interventno radiološke procedure krvnih sudova kao što su balon dilatacija ili stent.
Mehanička dilatacija suženog ili zatvorenog krvnog suda uz pomoc balon katetera ili stenta.
Naglo nastali tromb (krvni ugrušak) u perifernim krvnim sudovima, interventni radiolozi mogu odstraniti mehanički (aspiracijom) ili ubrizgavanjem leka i otapanjem ugruška.
Minimalno invazivna intervencija čiji je cilj stabilizacija oslabljene ili polomljene koštane strukture.
Perkutana transhepatična bilijarna drenaža je interventna procedura kojom se drenažni kateter plasira u bilijarno stablo. Ovom procedurom se tretira zastoj ili blokada toka žuči kao i curenje žuči nakon hirurgije.
Bilijarni stent je procedura koja se izvodi nakon bilijarne drenaže ukoliko je uzrok blokade maligna bolest.
Procedura kojom se preko kože plasira nefrostomski kateter u odvodni sistem bubrega. Izvodi se u slučajevima blokade prolaska urina iz bubrega u mokraćnu bešiku (ovo mogu izazvati kamen, infekcija,trauma, tumor).
Najčešće preko prethodno urađene perkutane nefrostome, plasira se fleksibilna plastična cevčica koja se postavlja u ureter, sa svojim gornjim krajem u bubregu a donjim u mokraćnoj bešici premošćujući blokadu toka urina.
Sve zastupljenija procedura koju zahtevaju savremeni onkološki protokoli. Pomocu radioloških metoda slikovnog prikaza i specijalne igle , uzima se uzorak tkiva koji se šalje na mikroskopsku analizu.
Pod kontrolom različitih metoda radiološkog slikovnog prikaza, ubacuje se fleksibilni drenažni kateter kroz mali rez na koži u različite patološke tečne i/ili gasne kolekcije.
Predstavljaju širok spektar interventno radioloških procedura čiji je cilj prekid toka krvi u odgovarajućem krvnom sudu. Mogu se izvoditi kod krvarenja, vaskularnih malformata, u onkologiji (ukoliko se embolizacioni materijal kombinuje sa citostaticima radi se o hemoembolizaciji a ukoliko se kombinuje sa radioaktivnim izotopom reč je o radioembolizaciji), kod benigne hiperplazije prostate, kod proširenih vena karlice ili testisa.
Smetnje u pasaži pojedinih segmenata intestinalnog trakta, uzrokovane malignom bolesću, mogu biti rešavane od strane interevntnih radiologa postavljanjem stenta.
Interventno radiološka procedura kojom se preko kože u želudac ubacuje sonda radi ishrane. Sprovodi se najčešće kada endoskopsko plasiranje nije moguće. Od značaja je kod bolesnika sa cerebrovaskularnim bolestima, orofaringealnim malignitetima i motornim neuronskim bolestima.
Intervencija kojom se pravi komunikacija u jetri između portne i hepatične vene, kako bi se smanjio pritisak u portnoj veni i sprečila opasna stanja do kojih on može dovesti kao npr. krvarenja u proširenim venama jednjaka.
Kroz venu u regiji prepone se postavlja dijagnostički kateter u ciljne vene (nadbubrežne ili regije glave) i uzimaju uzorci krvi (najčešće za labaratorijsku analizu određenih hormona). Procedura se izvodi u pojedinim endokrinološkim oboljenjima, u cilju postavljanja dijagnoze.
U slučajevima povišenog rizika od plućne tromboembolije, u donju šuplju venu se može postaviti tzv. filter odnosno metalna mrežica koja zadržava tromb. Interventni radiolozi mogu vena kava filter i odstraniti.
Minimalno invazivna procedura koja se primenjuje u lečenju povišenog pritiska otpornog na kombinaciju više lekova.
Minimalno invazivna radiološka intervencija aneurizme abdominalne aorte. Kroz rez od nekoliko centimetara na preponama se plasira aortni stent graft u prosirenu abdominalnu aortu čime se to proširenje isključuje iz cirkulacije i samim tim otklanja mogućnost pucanja aorte.
Procedura istih principa kao EVAR samo se odnosi na grudnu aortu. U odredjenim slučajevima se može izvesti kod disekcije i traume. Nekada se kombinuje sa hirurškom intervencijom.
Minimalnim invazivnim endovaskularnim tehnikama uspešno se može rešiti nefunkcionalnost AV fistula i graft-a, balon dilatacijom kod suženja krvnih sudova a trombektomijom kod stvaranja krvnih ugrušaka (tromboze).
Pod rendgenom i ultrazukom se punktira cista npr. bubrega, ubrizga kontrast, isključi komunikacija sa karličnim sistemom, aspirira sadržaj i ubrizga sklerozantno sredstvo ( alkohol). Dolazi do nestanka ili značajnog smanjenja volumena ciste, te prestaje simptomatologija i opasnost od rupture. Pod kontrolom ultrazvuka i rendgena se može sa dobrim rezultatima tretirati ehinokokna cista jetre.
Interventni radiolozi pod kontrolom imidžinga mogu vrlo uspešno uspostaviti venske puteve, kao što su privremeni centralni venski kateter (CVK), privremeni dijalizni kateter, trajni (tunelirani) hemodijalizni i centralni kateteri (Hickman), venski port i periferno uveden centralni venski kateter (PICC).